لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

به منظور بررسی وضعیت ویروس های مهم متعلق به جنس نپوویروس از تاکستان های استان زنجان، نمونه برداری در سال های زراعی 95-94 به صورت انتخابی از گیاهان دارای نشانه های مشکوک به بیماری های ویروسی انجام و درمجموع 168 نمونه ی گیاهی دارای نشانه و بدون نشانه گرد آوری شد. استخراج آر. ان. ای کل از بافت های برگی و آوندی 57 نمونه بر اساس نشانه ها و مناطق نمونه برداری شده انجام گرفت و cDNA آن ها ساخته شد و سپس، آزمون پی سی آر توسط آغازگرهای اختصاصی برای تکثیر (افزونش) بخشی از ژنگان (ژنوم) نپوویروس های موزاییک آرابیس (Arabis mosaic virus, ArMV)، بدشکلی انگور (Grapevine deformation virus, GDeV)، برگ بادبزنی انگور (Grapevine fanleaf virus, GFLV) و لکه ی حلقوی گوجه-فرنگی (Tomato ring spot virus, ToRSV) انجام گرفت. نتایج واکنش زنجیره ای پلمیراز گویای تکثیر قطعه های مورد انتظار از ویروس های ArMV، GDeV، GFLV و ToRSV به ترتیب از 7/15، 7/15، 5/10 و 14 درصد نمونه ها بود. پس از تعیین توالی، همردیف سازی ترادف نوکئوتیدی قطعه های تکثیرشده با دیگر توالی های موجود در بانک ژن و تحلیل تبارزائی توسط برنامه ی MEGA6، با روش Neighbor-Joining انجام شد. بررسی رابطه های تبارزائی بر اساس توالی های نوکلئوتیدی نشان داد، جدایه-های ردیابی شده در این تحقیق با جدایه هایی از کشورهای مختلف هم گروه اند که در بیشتر موارد ارتباط جغرافیایی بین جدایه های ردیابی شده و دیگر جدایه ها را نشان می دهد. این نخستین تحقیق جامع بر اساس داده های مولکولی از نپوویروس-های مهم انگور در استان زنجان و نخستین گزارش ویروس بدشکلی انگور از این منطقه است.

طی سال های 1391-1392، تعداد 422 نمونه تصادفی و 223 نمونه علائم دار شامل موزاییک، پیسک، لکه حلقوی، زردی، سبزردی، کاهش رشد و بد شکلی برگ ها از مزارع توت فرنگی مناطق رشت، صومعه سرا و سنگر در استان گیلان و بابلسر، جویبار و بهشهر در استان مازندران جمع آوری شد. آلودگی این نمونه ها به ویروس لبه زرد خفیف توت فرنگی (Strawberry mild yellow edge virus-SMYEV)، ویروس پیسک توت فرنگی (Strawberry motlle virus-SMoV)، ویروس چروکیدگی توت فرنگی (Strawberry crinkle virus-SCV)، ویروس لکه حلقوی نهان توت فرنگی (Strawberry latent ring spot virus-SLRSV)، ویروس موزاییک تمشک (Raspberry ringspot virus-RpRSV)، ویروس موزاییک آرابیس (Arabis mosaic virus-ArMV) و ویروس لکه حلقوی گوجه فرنگی (Tomato ringspot virus-ToRSV) با استفاده از آزمون سرولوژیکی الایزا (DAS-ELISA) و آنتی بادی های اختصاصی بررسی شد. نتایج بیانگر آلودگی 32.3 و 13.7 درصدی به ترتیب نمونه های علائم دار و تصادفی به حداقل یکی از هفت ویروس یاد شده بود. واکنش گیاهان محک در برابر جدایه­های چهار نپوویروس ArMV، RpRSV، ToRSV و SLRSV بدست آمده در این تحقیق، با اطلاعات توصیف شده در مورد این ویروس ها مطابقت داشت. در ردیابی مولکولی SMoV و SMYEV، توالی ژن پروتئین پوششی دو جدایه ایرانی SMoV بیشترین شباهت (97 درصد) را با جدایه 1278 SMoV از کشور هلند (رس شمار AJ496145) و سه جدایه ایرانی SMYEV دارای بیشترین مشابهت (99 درصد) با جدایه D/M.110 SMYEV (رس شمار AJ577352) از آلمان بود. این نخستین گزارش از ردیابی ویروس های فوق از مزارع توت فرنگی ایران می باشد.

در بهار سال 1390 طی بازدیدی از مراکز تولید گیاهان زینتی در شهرستان های کرج و تنکابن، تعدادی بوته هوستا (Hosta sieboldiana.) با علائم موزائیک، پیسک و بدشکلی برگ ها مشاهده شد. تعداد 17 بوته علائم دار انتخاب شد و احتمال آلودگی آنها به ویروس های موزائیک آرابیس (Arabis mosaic virus-ArMV)، موزائیک خیار (Cucumber mosaic virus-CMV)، پژمردگی لکه ای گوجه فرنگی (Tomato spotted wilt virus-TSWV)، لکه نکروز گل حنا (Impatiens necrotic spot virus-INSV) و لکه حلقوی گوجه فرنگی (Tomato ring spot virus-ToRSV) در آزمون سرولوژیک داس الایزا (DAS-ELISA) بررسی شد. نمونه های مورد بررسی با هیچ یک از آنتی بادی های اختصاصی ویروس های فوق الذکر واکنش نشان ندادند. مایه زنی مکانیکی برخی از نمونه های علائم دار منجر به تولید لکه های نکروزه روی گل دکمه ای (Gomphrena globosa) و علائم سیستمیک پیسک در Nicotiana bentamian گردید. بررسی نمونه های هوستا با استفاده از روش مولکولی (RT-PCR) و آغازگرهای اختصاصی طراحی شده در این تحقیق برای تکثیر ناحیه ژن پروتئین پوششی ویروس ایکس هوستا (Hosta virus X-HVX)، منجر به تولید قطعه دی.ان.ای به طول تقریبی 700 جفت باز گردید. مقایسه توالی ژن پروتئین پوششی پنج جدایه ایرانی HVX با 55 توالی موجود در بانک ژن حاکی از وجود درصد بالای یکنواختی (98.5 تا 99.5%) در سطح توالی نوکلئوتیدی بین آن ها بود. کمترین یکنواختی توالی (98.5 درصد) بین جدایه ایرانی HVX.Ir.TnK2 با جدایه AJ620114 از کره جنوبی تعیین گردید. این اولین گزارش از وقوع ویروس ایکس هوستا در ایران است و توالی نوکلئوتیدی ژن پروتئین پوششی جدایه های ایرانی HVX برای اولین بار در این تحقیق تعیین و مقایسه شد.